Kamuya olan borçların yapılandırılması teklifinin birinci kısmı TBMM’de kabul edildi

Kamu borçların yapılandırılmasına ait teklifin birinci kısmı TBMM Genel Heyetinde kabul edildi.

Teklifin birinci kısmı Meclis’ten geçti

TBMM Genel Heyetinde, kamuya olan borçların yapılandırılmasını da içeren Kimi Alacakların Tekrar Yapılandırılması ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin 12 unsurdan oluşan birinci kısmı kabul edildi.

Alacaklara yapılandırma

Teklifle, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Toplumsal Güvenlik Kurumu (SGK), vilayet özel yönetimleri, belediyeler, Yatırım İzleme ve Uyum Başkanlığı (YİKOB) ile ilgili alacaklara yapılandırma imkanı sunuluyor.

31 Aralık 2022 tarihi öncesindeki borçları kapsıyor

Düzenleme kapsamındaki alacaklar için 31 Aralık 2022 tarihi temel alınacak.

Eksik beyanlar tamamlanabilecek

Mükelleflerce çeşitli sebeplerle noksan beyan edilmiş yahut beyan dışı bırakılmış geçmiş yıl gelirlerinin muhakkak oran ve fiyatlar dahilinde beyan edilmesi sağlanacak.

Var olduğu halde kaydedilmemiş emtialar deftere kaydedilebilecek

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kendilerince yahut bağlı oldukları meslek kuruluşlarınca tespit edilecek rayiç bedeliyle defterlerine kaydedebilecek.

İdari para cezaları yapılandırılıyor

31 Aralık 2022’den evvel işlenen fiillere ait olup yapılandırma son müracaat tarihine kadar bildiri edilen idari para cezaları da yapılandırılacak.

İlk taksitini 31 Mayıs 2023’te ödenecek ve 48 eşit taksitle ödenecek

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, SGK, vilayet özel yönetimleri, belediyeler ve YİKOB’Iara bağlı tahsil dairelerine ödenecek yapılandırma fiyatlarının birinci taksitini 31 Mayıs 2023’e kadar ve azami 48 eşit taksitte ödemeleri kuralı aranacak.

Peşin ödenmelerde katsayı yok

Tutarın peşin ödenmesi halinde katsayı uygulanmayacak; feri alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları temel alınarak hesaplanacak meblağların yüzde 90’ının tahsilinden vazgeçilecek.

Tek seferlik ek vergi

Kurumlar vergisi mükelleflerinden tek seferlik ek vergi alınacak; sarsıntıdan etkilenen vilayetler kapsam dışında olacak.

Depremzedelere ayrıcalık

İşverenlerin, sarsıntıdan etkilenen çalışanlarına yardım için sağladıkları menfaatler üzerinden vergi ve prim kesintisi yapılmayacak.

Depremzedelere konutlarını verenlere emsal kira bedeli

Depremden etkilenen vatandaşlara, sahibi oldukları konutları ikamet hedefiyle bedelsiz olarak tahsis eden konut sahipleri için emsal kira bedeli uygulanmayacak.

Depremde hasar alan bina ve araçların borçları siliniyor

Depremde yıkılan yahut ağır hasar gören binalar ile kullanılamaz duruma gelen taşıtlara ait vergi ve katkı hisseleri ile varsa bu alacaklara ait feri alacakları terkin edilecek. Taşıtlar üzerindeki vergi dairelerince konulan hacizler kaldırılacak.

2 bin lira ve altındaki alacaklar silinecek

Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince takip edilen alacaklardan, vadesi 31 Aralık 2022’den evvel olduğu halde 1 Ocak 2023 prestijiyle ödenmemiş ve tüm tahsil daireleri prestijiyle asli ve feri toplamı 2 bin lira ve altında bulunanların tahsilinden vazgeçilecek.

Neler yapılandırılacak

Alacaklar için 31 Aralık 2022 tarihi temel alınırken, vergiler, vergi cezaları, idari ve isimli para cezaları, gümrük vergileri, sigorta primleri, topluluk sigortası primleri, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, toplumsal güvenlik dayanak primi ile bu alacaklara ait her türlü faiz, artırım, gecikme artırımı, gecikme faizi, cezai faiz, gecikme cezası üzere feri alacaklar kapsama dahil ediliyor.

Bu yönetimlerin Amme Alacaklarının Tahsil Metodu Hakkında Kanun kapsamında takip ve tahsil edilen başka alacakları ile belediyelerin, su, atık su ve katı atık üzere alacakları da düzenleme kapsamında yer alıyor.

Teklifle ayrıyeten işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan ya da kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan emtia, makine, teçhizat, demirbaşlar ile kasa mevcudu ve ortaklardan alacakların beyanına ait düzenlemeye gidiliyor.

Teklifte baz alınacak katsayı ve oranlar neler olacak

Düzenleme kapsamında kullanılacak Yİ-ÜFE aylık değişim oranları, Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği 31 Aralık 2004’e kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE) aylık değişim oranlarını, 1 Ocak 2005’ten itibaren üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1 Ocak 2014’ten itibaren yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1 Kasım 2016’dan itibaren aylık yüzde 0,75 oranını tabir edecek.

Yapılandırılacak alacaklar

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, vilayet özel yönetimleri, belediyeler ve YİKOB tahsil dairelerince takip edilen mutlaklaşmış amme alacakları ve belediyelerin ve büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon yönetimlerinin mutlaklaşmış birtakım alacaklarından düzenlemenin yayını tarihi prestijiyle vadesi geldiği halde ödenmemiş yahut ödeme müddeti şimdi geçmemiş bulunan vergiler ve vergi cezaları, idari para cezaları, Amme Alacaklarının Tahsil Yolu Hakkında Kanun’a nazaran takip edilen alacaklar, gümrük vergileri ve idari para cezaları ile bu alacaklara ait her türlü faiz, artırım, gecikme artırımı, gecikme faizi, gecikme cezası üzere fer’i alacaklar yapılandırılacak.

İhtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine tahakkuk eden alacaklar da katılaşmış alacak olarak yapılandırılacak.

MTV’nin yüzde 10’unun ödenmesi kuralıyla fenni muayeneye izni

Her bir taşıt için ödenecek olan MTV, taşıta ait idari para cezaları ile geçiş fiyatının en az yüzde 10’unun ödenmesi kuralıyla taksit ödeme müddetince fenni muayeneye müsaade verilecek.

Tütün mamulleri, makaron, yaprak sigara kağıdı ve alkollü içkilerin üreticileri ve ithalatçılarının, eserlerinde kullanmaları gereken özel etiket ve işaretleri kullanabilmeleri için yapılandırılan ve vadesi 1 Mart 2016’dan sonra gelen Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda yer alan eserlere ait özel tüketim vergisi ve vadesi 1 Ekim 2020’den sonra gelen katma bedel vergisi ile bu vergilere ilişkin beyannameden doğan damga vergisinin tamamının ödenmesi kuralı getiriliyor.

Belediyelerin su, atık su ve katı atık fiyatları yapılandırılacak

Belediyelerin su, atık su ve katı atık fiyatları ile sunduğu birtakım hizmetlerden kaynaklanan fiyat alacakları ile aldığı birtakım hisseler ile büyükşehir belediyelerinin katı atık fiyatları ile su ve kanalizasyon yönetimlerinin su ve atık su bedeli ile harcamalara katılma hissesi alacakları ve YİKOB’ların alacakları yapılandırılacak.

Açılmış davalardan vazgeçilmesi bekleniyor

Düzenlemeden yararlanmak isteyenlerden, başka koşulların yanı sıra dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları kaidesi aranacak.

Söz konusu kurumların katılaşmamış yahut dava safhasında bulunan amme alacakları da teklifin kapsamında yer alıyor. Buna nazaran, düzenlemenin yayını tarihi prestijiyle birinci derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış yahut dava açma mühleti şimdi geçmemiş olan ikmalen, re’sen yahut idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ait tahakkuklar, istinaf yahut temyiz müddetleri geçmemiş ya da istinaf/itiraz yahut temyiz yoluna başvurulmuş yahut karar düzeltme talep müddeti geçmemiş yahut karar düzeltme yoluna başvurulmuş olan ikmalen, re’sen yahut idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ait tahakkuklar da yapılandırılacak.

Teklifle yalnızca vergi cezaları/gümrük yükümlülüğüyle ilgili idari para cezalarına ait olarak dava açılmış olması halinde ödenecek meblağlar, düzenleme kapsamındaki idari para cezalarından ihtilaflı olanlar ile ecrimisillerden ihtilaflı olanların yapılandırılması da düzenleniyor.

Tamamlanamamış olan vergi incelemeleri devam edecek

Düzenlemenin yayını tarihinden evvel başlanıldığı halde tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir süreçlerine devam edilecek. Bu süreçlerin tamamlanmasından sonra, tarh edilen vergilerin yapılandırılması ve düzenlemeden yararlanma, ihbarname bildirimine bağlı müracaat ve ödeme müddetleri belirlenerek kurala bağlanıyor.

Cezanın yüzde 25’ini ödeyenin yüzde 75’i affedilecek

Buna nazaran, düzenlemenin kapsadığı periyotlara ait iştirak nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezalarında, cezaya muhatap olanların, cezanın yüzde 25’ini belirtilen müddet ve biçimde ödemeleri halinde cezanın kalan yüzde 75’inin tahsilinden vazgeçilecek.

Düzenlemenin kapsadığı periyotlara ait, yayını tarihinden evvel pişmanlık talebiyle yahut izaha davet kapsamında verilip, ödeme tarafından kaidelerin ihlal edildiği beyannameler ile bizatihi verilen beyannameler için kesilen ve düzenlemenin yayını tarihi prestijiyle bildiri edilmemiş vergi cezaları hakkında da bu kararlar uygulanacak.

Düzenlemenin yayını tarihinden evvel tamamlandığı halde bu tarihte yahut bu tarihten sonra vergi dairesi kayıtlarına intikal eden takdir komitesi kararları ve vergi inceleme raporları üzerine gerekli tarh ve bildiri süreçleri yapılması ve belirlenen meblağın, belirtilen müddet içinde ödenmesi koşuluyla teklifin kararlarından yararlanılabilecek.

Bu düzenleme kararlarından yararlanacak mükellefler, Vergi Yol Kanunu’ndaki uzlaşma, tarhiyat öncesi uzlaşma, vergi cezalarında indirim, Gümrük Kanunu’nun uzlaşma, Kabahatler Kanunu’nun peşin ödeme indirimi ile Devlet İhale Kanunu’ndaki indirim kararlarından yararlanamayacak.

Matrah ve vergi artırımı

Teklifte matrah ve vergi artırımı da düzenleniyor.

Mükelleflerce çeşitli sebeplerle noksan beyan edilmiş yahut beyan dışı bırakılmış geçmiş yıl gelirlerinin aşikâr oran ve fiyatlar dahilinde beyan edilmesi sağlanıyor. Bu formda beyan edilecek gelirlere uygulanacak oran ve meblağların tespitinde ekonomik gelişmelere paralel olarak tespit edilen matrahlar temel alınıyor.

Buna nazaran, mükellefler, Vergi Tarz Kanunu’nda yer alan vergi cezaları ve gecikme faizlerine muhatap olmadan vergilerini ödeyebilecek. Artırımda bulunulan vergiler ve periyotlar için artırılan vergilerin ödenmesi koşuluyla vergi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacak.

Matrah artırımında bulunan mükelleflerin beyan edecekleri ve üzerinden vergi hesaplanacak matrahlar için minimum fiyatlar belirleniyor, daha evvel ziyan beyan edilmiş olması yahut indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması yahut hiç beyanname verilmemiş veyahut ilgili yıllarda faaliyette bulunulmuş yahut gelir elde edilmiş olsa da bu faaliyetlerin ve gelirlerin vergi dairesinin bilgisi dışında bırakılmış olması nedeniyle matrah bulunmaması halleriyle mükellefler tarafından beyan edilen matrahlara uygulanan oranlar sonucu bulunan matrahlara alt hudut getiriliyor.

Mükelleflerinin artırımda bulundukları kurumlar vergisi matrahlarının yanı sıra tevkif edilen vergileri artırmaları şartı

Kurumlar vergisi mükelleflerinin artırımda bulundukları kurumlar vergisi matrahlarının yanı sıra ilgili kanuna nazaran vergi tevkifatına tabi olan yarar ve iratları üzerinden tevkif edilen vergileri artırmaları kuralı getiriliyor.

Gelir (stopaj) vergisi ve kurumlar (stopaj) vergisine ait vergi ve matrah artırımı kararları düzenleniyor. Bundan faydalanan mükellefler nezdinde, artırımda bulunulan vergiyi ödemeyi kabul ettikleri vergilendirme devirleri ile ilgili olarak artırıma mevzu ödemeler hasebiyle gelir (stopaj) vergisi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacak. Gelir ve kurumlar vergisi kanunları uyarınca kar dağıtımına yahut ana merkeze aktarılan meblağa bağlı ödemeler üzerinden yapılması gereken vergi tevkifatı kararlarına istinaden düzenleme kapsamında matrahlarını artıranların, kurumlar vergisi tarafından de matrah artırımında bulunmaları gerekecek.

Vergi artırımında bulunmaları ve ödemeleri halinde, KDV tarafından vergi incelenmeyecek

Katma paha vergisi mükellefleri, vergi artırımında bulunmaları ve ödemeleri halinde, artırımda bulundukları periyotlar için haklarında KDV tarafından vergi incelemesi ve tarhiyatına muhatap tutulmayacak. Artırıma temel alınan meblağ, yıl içinde verilen katma paha vergisi beyannamelerinde gösterilen “hesaplanan katma paha vergisi”nin yıllık toplamı olacak. Hesaplanan KDV, indirimlerden evvelki vergi fiyatı olacak.

Düzenlemeden yararlanamayacak olanlar

Teklifle mükelleflerin matrah ve vergi artırımına ait olarak dikkate alacakları başka konular da düzenleniyor. Matrah yahut vergi artırımında bulunan ve bu bahisteki kuralları yerine getiren mükelleflerin defter ve evrakları incelenmeyecek ve artırıma bahis olan vergilerle ilgili olarak tarhiyat yapılmayacak.

Bu düzenlemeye nazaran matrah yahut vergi artırımında bulunulması, yayını tarihinden evvel başlanılmış olan vergi incelemeleri ve takdir süreçlerine pürüz teşkil etmeyecek. Lakin unsurda yer alan inceleme yapma hakkına yönelik kararlar gizli kalmak kaydıyla vergi incelemeleri ve takdir süreçleri düzenlemenin yayınını izleyen 7 iş günü içinde sonuçlandırılamaması halinde bu süreçlere devam edilmeyecek. Bu müddet içinde sonuçlandırılan vergi incelemeleri ile ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmayacak.

Defter, kayıt ve dokümanları yok edenler yararlanamaz

Vergi Tarz Kanunu’ndaki “defter, kayıt ve evrakları yok edenler yahut defter sahifelerini yok ederek yerine öbür yapraklar koyanlar yahut hiç yaprak koymayanlar yahut dokümanların asıl yahut suretlerini büsbütün yahut kısmen düzmece olarak düzenleyenlerin”, tıpkı kanunda yer alan kimi fiilleri işleyenler, terör hatasından karar giyenlerin ve haklarında terör örgütlerine yahut Ulusal Güvenlik Kurulunca devletin ulusal güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum yahut kümelere üyeliği, mensubiyeti yahut iltisakı veya bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle isimli makamlar, genel kolluk kuvvetleri yahut Mali Hataları Araştırma Heyeti Başkanlığınca yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması, terörün finansmanı kabahati yahut aklama kabahati kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler bu düzenlemenin matrah yahut vergi artırımına ait kararlarından yararlanamayacak.

12 eşit taksitte ödenecek

Matrah ve vergi artırımı üzerine hesaplanan vergilerin aylık periyotlar halinde azami 12 eşit taksitte ödenmesi gerekecek.

Matrah ve vergi artırımı münasebetiyle verilen beyannamelere ilişkin damga vergisi, matrah ve vergi artırımı sonucu tahakkuk eden vergilere ait birinci taksit ödeme mühleti içinde ödenecek.

1.000 lira damga vergisi

Matrah ve vergi artırımlarıyla ilgili beyannamelerden 1.000 lira damga vergisi alınacak, bu vergi indirim hesaplanmasında dikkate alınmayacak.

İşletme kayıtlarının düzeltilmesi

Kayıt dışı faaliyetlerin kayıt altına alınabilmesi için işletmelerde mevcut olmasına karşın kayıtlara yansıtılmamış emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kayıtlara intikal ettirilebilmesini sağlamak için düzenlemeye gidiliyor.

Buna nazaran, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kendilerince yahut bağlı oldukları meslek kuruluşlarınca tespit edilecek rayiç bedeliyle, düzenlemede öngörülen mühlet içinde vergi dairelerine bir envanter listesi ile bildirmek suretiyle defterlerine kaydedebilecek.

Bilanço temeline nazaran defter tutan mükellefler etkinlerine kaydettikleri emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar için iki başka karşılık hesabı açacak. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması yahut işletmenin tasfiyesi halinde sermayenin bir ögesi olarak sayılacağı için vergilendirilmeyecek.

Makinelerin kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilmelerine imkan tanınacak

Gelir yahut kurumlar vergisi mükelleflerinin kayıtlarının daha sağlıklı hale getirilebilmesi için kayıtlarında yer aldığı halde gerçekte mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilmelerine imkan sağlanıyor.

Bilanço aslına nazaran defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31 Aralık 2022 prestijiyle bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları, ortaklarından alacaklı bulunduğu fiyatlar ile ortaklara borçlu bulunduğu meblağlar ortasındaki net alacak meblağlarını, düzenlemede öngörülen müddet ve biçimde vergi dairelerine beyan ederek kayıtlarını düzeltebilecek. Bu kapsamda beyan edilen meblağlar üzerinden yüzde 3 oranında verginin hesaplanarak beyanname verme mühleti içinde ödenmesi gerekecek.

SGK alacakları yapılandırılıyor

Teklifle mutlaklaşmış SGK alacaklarına yapılandırma imkanı da getiriliyor.

Borçların ödenmesi halinde SGK alacağından gecikme cezası ve gecikme artırımı alınmayacak

Buna nazaran, sigortalılık statülerinden kaynaklanan, sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, toplumsal güvenlik takviye primi, müracaat tarihi prestijiyle ilgili mevzuatına nazaran ödenmesi imkanı ortadan kalkmamış isteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi, SGK tarafından ilgili kanunları yeterince takip edilen damga vergisi, özel süreç vergisi ve eğitime katkı hissesi asılları ile bu alacaklara ödeme müddetlerinin bittiği tarihlerden düzenlemenin yayını tarihine kadar geçen mühlet için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları temel alınarak hesaplanacak fiyatın belirtilen müddet ve formda ödenmesi halinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme artırımı üzere feri alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilecek.

İnşaatlar ile ihale konusu işlere ait eksik personellik kapsam dahilinde

31 Aralık 2022 tarihine kadar bitirilmiş özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ait olup, bu düzenlemeden yararlanmak için başvurulduğu halde, belirtilen müracaat mühletinin sonuna kadar patrona bildiri edilmiş olan ön kıymetlendirme, araştırma yahut tespit sonucunda bulunan eksik personellik tutan üzerinden hesaplanan sigorta primi asılları ile bu alacaklara ait gecikme cezası ve gecikme artırımı hesaplanan mühletin başlangıç tarihinden düzenlemenin yayını tarihine kadar geçen mühlet için Yİ-ÜFE aylık değişim oranlan temel alınarak hesaplanacak meblağın ödenmesi halinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme artırımı üzere feri alacaklar tahsil edilmeyecek.

Karar, yapılandırma son müracaat tarihine kadar bildirim edilen idari para cezaları içerecek

Teklifle, 31 Aralık 2022’den evvel işlenen fiillere ait olup yapılandırma son müracaat tarihine kadar bildirim edilen idari para cezaları da yapılandırılacak.

31 Aralık 2022 ve evvelki periyotlara ait olup yapılandırmaya son müracaat tarihine kadar müracaatta bulunmak kaydıyla birinci taksit ödeme müddeti sonuna kadar tahakkuk edecek SGK alacakları yapılandırma kapsamında olacak.