Hulusi Akar: Tahıl girşiminin devamı için çalışıyoruz

Türkiye’nin ağır diplomatik çabaları sonucu geçen temmuz ayında Birleşmiş Milletler (BM) ile koordineli olarak İstanbul’da “Müşterek Uyum Merkezi” kuruldu.

Tahıl eserlerinin inançlı transferi buradan takip edilmeye başlandı.

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın ilgili taraflarla yaptığı görüşmeler ve Müşterek Uyum Merkezi’nin ağır çalışmaları sonucu tahıl yüklü birinci gemi, 1 Ağustos’ta Odessa Limanı’ndan yola çıktı.

Ukrayna limanlarından 120 günü kapsayan muahede kapsamında ayrılan birinci gemi olma özelliğini taşıyan Razoni isimli Sierra Leone bayraklı kuru yük gemisi, taşıdığı 26 bin ton mısır ile Lübnan’ın Tripoli Limanı’na hakikat hareket etti. Razoni’nin hareketinden dört gün sonra Panama bayraklı Navistar İrlanda, Malta bayraklı Rojen, İtalya ve Türk gemisi Polarnet isimli üç gemi yaklaşık 60 bin ton tahıl ile Odessa ve Çernomorsk limanlarından ayrıldı.

Tahıl koridoru krizinde neler yaşandı?

Bunların akabinde Mustafa Necati, Star Helena, Glory, Riva Wind, Sacura, Arizona, Ocean Lion, Rahmi Yağcı, Sormovskiy 121 seyrine başlarken, 13 Ağustos prestijiyle ayrılan gemilerin sayısı 17’ye ulaştı. Gemilerin büyük kısmı Tekirdağ, İskenderun ve İzmir üzere Türkiye’deki limanlara ulaştı. Birinci geminin ayrılmasından sonraki iki hafta içinde Ukrayna limanlarından çıkan gemi sayısı 25’e ulaştı, taşınan tahıl ölçüsü 800 bin tonu geçti.

Dünya genelinde besin krizi yaşanmasının önüne geçmek için yapılan çalışmalar sonucunda varılan mutabakat, yalnızca Ukrayna limanlarındaki gemilerin ayrılmasını değil, birebir vakitte İstanbul’da denetimi yapılan gemilerin Ukrayna limanlarına giderek tahıl sevkiyatı yapmasını da kapsıyordu. Bu kapsamda, İstanbul Boğazı’ndan denetimi yapılarak Ukrayna’ya giden birinci gemi Barbados bayraklı Fulmar S oldu. Gemi, 12 bin ton mısırı Çernomorsk Limanı’ndan alarak İzmir’e ulaştırdı.

‘Liderler diplomasisi ile kriz aşıldı’

Gemilerin tahıl sevkiyatı sürerken, Rusya, 29 Ekim’de Sivastopol’da gerçekleştirilen ataklar nedeniyle tahıl teşebbüsünün süreksiz olarak durdurulduğunu BM ve Türkiye’deki makamlara iletti. Bunun üzerine Ukrayna limanlarından gemi çıkışı durduruldu. Krizin daha da derinleşmesine mahzur olmak için Türkiye harekete geçti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan mevzuya ait, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy ile telefon görüşmeleri gerçekleştirdi.

“Lider diplomasisi” gerçekleştiren Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatları doğrultusunda, Ulusal Savunma Bakanı Akar da tahıl koridorunun açık kalmasına yönelik ağır çalışma yürüttü. Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Ukrayna Savunma Bakanı Aleksi Reznikov ve Ukrayna Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov ile yakın temas içinde olan Akar, “Görüşmelerinde tahıl teşebbüsünün tüm taraflar için faydalı olduğu, bunun bozulmasının tüm taraflar için ıstırap oluşturacağını” vurguladı.

“Kırmızı hat” bir sefer daha devrede

Tahıl krizinin tahliline yönelik çalışmalar kapsamında, mayıs ayında hayata geçirilen “kırmızı hat” diplomasisi de bu süreçte Bakan Akar’ın talimatı üzerine tekrar aktive edildi.,

Milli Savunma Bakanlığı yetkilileri, mutabakatın uzatılmasına yönelik, Ukrayna ve Rusya askeri yetkilileri ile bu çizgi üzerinden ağır görüşmeler gerçekleştirdi. Telefon diplomasisi ve ağır görüşmelerin akabinde Türkiye, Ukrayna, Rusya askeri heyetleri ve BM temsilcileri, tahıl koridorunun temellerinin atıldığı Kalender Kasrı’nda bir ortaya geldi.

Olumlu geçen görüşmelerin akabinde muahedenin geçerliliğinin dolmasına iki gün kala Cumhurbaşkanı Erdoğan yaptığı açıklamada, “Anlaşmanın 120 gün mühletle uzatılmasına karar verildiğini” kamuoyuna duyurdu. Kelam konusu uzatma kararının müddeti 18 Mart’ta dolarken Tahıl Koridoru’nun açık kalmaya devam etmesi için görüşmelerin sürdüğü öğrenildi.

790 gemi geçti

Devam eden sevkiyat kapsamında, Ukrayna limanlarından dün prestijiyle ayrılan gemi sayısı 790’a ulaştı, sevkiyatı yapılan buğday, mısır, arpa üzere tahıl eserlerinin ölçüsü 23 milyon 400 bin tonu geçti.

Koridordan geçen tahılların yüzde 40’ı Avrupa’ya, yüzde 30’u Asya’ya, yüzde 13’ü Türkiye’ye, yüzde 12’si Afrika’ya ve yüzde 5’i Orta Doğu’ya taşındı.

“BM, Ukrayna ve Rusya ile görüşmelerimizi sürdürüyoruz”

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar konuya ait soru üzerine yaptığı açıklamada tahıl teşebbüsünün devamı için görüşmelerin devam ettiğini belirtti. Görüşmelerdeki son duruma ait de bilgi veren Akar, şunları söyledi:

“Tahıl teşebbüsünün tarafları olan BM, Ukrayna ve Rusya ile görüşmelerimizi sürdürüyoruz. Ukrayna, teşebbüsün ikinci kez uzatılmasına yönelik olumlu görüşünü açıkladı. Rusya da emsal halde teşebbüsün uzatılması konusunda olumlu tutum sergiliyor. Biz de tüm tarafların katkısıyla tahıl teşebbüsünün devam edeceğini temenni ediyor ve bekliyoruz. Bu istikametteki çalışmalarımızı sürdürüyoruz.”